Odczucia cieplne wg wskaźnika UTCI
Uniwersalny wskaźnik odczuć cieplnych UTCI (skrót pochodzi od jego angielskiej nazwy – Universal Thermal Climate Index), pokazuje temperaturę odczuwaną przez organizm ludzki pod wpływem jednoczesnego działania całego zespołu czynników meteorologicznych, czyli tzw. temperaturę odczuwalną. Wielkość tą, podobnie jak temperaturę powietrza, podaje się w stopniach Celsiusza.
Przy wyliczaniu wskaźnika UTCI oprócz temperatury powietrza bierze się również pod uwagę ochładzające oddziaływanie wiatru, wpływ wilgotności powietrza (np. zwiększenie uczucia parności i gorąca podczas dni upalnych i wilgotnych, związane z gorszym odparowywaniem potu), czy wpływ promieniowania słonecznego (większe odczucie ciepła podczas przebywania w pełnym słońcu, odczucie chłodu podczas przebywania w cieniu). Z tego względu, w zależności od panujących warunków, temperatura odczuwalna może być znacznie wyższa, bądź niższa od aktualnej temperatury powietrza.
Należy dodać, że na nasze odczucia cieplne wpływa również wykonywana aktywność. Ponieważ wysiłek fizyczny zwiększa metaboliczną produkcję ciepła "podgrzewając" nasz organizm, w warunkach pogody upalnej będzie on powodował nasilenie stresu gorąca, natomiast podczas pogody mroźnej będzie zmniejszał odczucia chłodu.
Interpretację wskaźnika odczuć cieplnych UTCI ułatwia podział na klasy odczuć cieplnych, opisujące najważniejsze reakcje organizmu, mogące zachodzić przy danej temperaturze odczuwalnej, jak również zalecenia mitygujące w przypadku reakcji niekorzystnych.
Interpretacja wskaźnika odczuć cieplnych UTCI
| UTCI większe niż 46°C | ekstremalny stres gorąca | Niezbędne okresowe schładzanie organizmu, konieczne uzupełnianie płynów w ilości powyżej 1/2 litra na godzinę. Należy unikać dużego wysiłku fizycznego. |
| UTCI od 38 do 46°C | bardzo silny stres gorąca | Konieczne okresowe korzystanie z pomieszczeń klimatyzowanych lub miejsc zacienionych, niezbędne uzupełnianie płynów w ilości powyżej 1/2 litra na godzinę. Należy ograniczyć wysiłek fizyczny. |
| UTCI od 32 do 38°C | silny stres gorąca | Niezbędne uzupełnianie płynów w ilości 1/4 litra na godzinę, pożądane korzystanie z miejsc zacienionych i okresowe zmniejszanie wysiłku fizycznego. |
| UTCI od 26 do 32°C | umiarkowany stres gorąca | Niezbędne uzupełnianie płynów w ilości 1/4 litra na godzinę. |
| UTCI od 9 do 26°C | warunki termoneutralne | Brak uciążliwości związanych z wychładzaniem bądź przegrzewaniem organizmu (fizjologiczne procesy termoregulacji są wystarczające do zachowania komfortu cieplnego). |
| UTCI od 0 do 9°C | niewielki stres chłodu | Pożądane używanie rękawiczek i nakrycia głowy. |
| UTCI od -13 do 0°C | umiarkowany stres chłodu | Należy zwiększyć wysiłek fizyczny oraz chronić kończyny i twarz przed wychłodzeniem. |
| UTCI od -27 do -13°C | silny stres chłodu | Należy zwiększyć wysiłek fizyczny oraz chronić kończyny i twarz przed wychłodzeniem. Pożądane zwiększenie termoizolacyjności odzieży. |
| UTCI od -40 do -27°C | bardzo silny | Należy zwiększyć wysiłek fizyczny oraz chronić kończyny i twarz przed wychłodzeniem. Niezbędne zwiększenie termoizolacyjności odzieży i ograniczenie czasu przebywania w terenie otwartym. |
| UTCI mniejsze od -40°C | ekstremalny stres chłodu | Czas przebywania ograniczyć do niezbędnego minimum. Niezbędne zwiększenie termoizolacyjności i wiatrochronności odzieży. |
W Geoportalu NaszePowietrze informacja o odczuciach cieplnych wg. wskaźnika UTCI przezentowana jest na dwa sposoby:
- przestrzenna zmienność wskaźnika UTCI w podziale na klasy prezentowana jest na warstwie Odczucia cieplne wg UTCI (klasy)
- zmienność wskaźnika UTCI wyrażona w °C prezentowana jest na warstwie Odczucia cieplne wg UTCI (°C)
Więcej szczegółowych informacji na temat wskaźnika UTCI znaleźć można w poniższych artykułach naukowych:
K. Błażejczyk i inni, 2010, UTCI – nowy wskaźnik oceny obciążeń cieplnych człowieka, Przegląd Geograficzny 82/1, s. 49-71;
G. Jendritzky i inni, 2012, UTCI — Why another thermal index?, Int J Biometeorol 56, s. 421–428
