Strefy, w których dokonuje się oceny jakości powietrza
Ocena poziomu substancji w kraju dokonuje się w strefach. Podział Polski na strefy wynika z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2012 r., poz. 914). Rozporządzenie to zastąpiło rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. Nr 52, poz. 310). Potrzeba nowego podziału na strefy wynikała bezpośrednio z procesu wdrażania Dyrektywy CAFE do prawodawstwa krajowego. Nowelizacja ta spowodowała, że zmieniła się liczba stref w kraju, w chwili obecnej jest ich 46, poprzednio było to 170.
Obszary, nazwy i kody stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza, określone zostały w formie załącznika do rozporządzenia. W chwili 46 stref w Polsce to:
- 2 aglomeracje,
- 18 miast powyżej 100 tys. mieszkańców,
- 16 obszarach województw niewchodzących w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców.
Roczna ocena jakości powietrza, przeprowadzona odrębnie dla każdej substancji, jest podstawą do klasyfikacji stref do jednej z trzech kategorii:
- Klasa A – stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy nie przekraczają poziomów dopuszczalnych/docelowych;
- Klasa C – występują stężenia zanieczyszczenia powyżej poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji (dotyczyło to wyłącznie pyłu PM2,5 w latach 2010–2014) lub powyżej poziomów dopuszczalnych/docelowych, jeżeli margines tolerancji nie jest określony (pozostałe substancje).
W latach w latach 2010-2014 wyznaczana była dodatkowo Klasa B, dla strefy, w której występują stężenia zanieczyszczenia powyżej poziomu dopuszczalnego, lecz nieprzekraczające poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji (dotyczyło to wyłącznie pyłu PM2,5).
Wyniki klasyfikacji (zamieszczone w tabeli od roku 2008) są podstawą do określenia potrzeby podjęcia i prowadzenia działań na rzecz poprawy jakości powietrza w danej strefie (w tym opracowywania programów ochrony powietrza POP). Ocena jakości powietrza powinna dostarczyć informacji dotyczącej rozkładu przestrzennego zanieczyszczeń powietrza na obszarze strefy, tak aby można było określić szczegółowo obszary przekroczeń poziomów normatywnych i wielkości stężeń, a także wskazać prawdopodobne przyczyny występowania ponadnormatywnych stężeń zanieczyszczeń w określonych rejonach (w zakresie możliwym do uzyskania na podstawie posiadanych informacji). Wiedza taka jest konieczna do tego, żeby można było przygotować programy naprawcze dla wyznaczonych obszarów i podjąć określone działania, a w przyszłości także monitorować ich efektywność.
Zasady przeprowadzania oceny rocznej wskazują, że kategoryzację strefy przeprowadza się na podstawie stężeń występujących w obszarach najbardziej zanieczyszczonych. Skutkuje to sytuacją, że wysokie stężenia zanieczyszczeń nawet na niewielkim obszarze decydują o przypisaniu strefy do klasy C. Nie jest to oczywiście jednoznaczne ze złą jakością powietrza w całej strefie, a jak wskazuje ustawodawca „jedynie sygnał”, że należy wdrożyć działania zapobiegawcze. Z drugiej strony jednak., w związku coraz większym zainteresowaniem kwestiami ochrony powietrza, odbiór społeczny takiej sytuacji bywa jednoznacznie negatywny.
Klasy stref i wymagane działania wynikające z oceny (za WIOŚ Wrocław):
Oprac. A. Drzeniecka-Osiadacz
